ជំងឺស្អក
សម្លេងដែលមនុស្សយើងនិយាយចេញមកមានសូរស័ព្ទ ដោយសារប្រអប់សម្លេងដែលជាលទ្ធផលនៃការផ្គុំអណ្ដាតសម្លេងទាំងពីររួមផ្សំនិងចរន្ដខ្យល់បញ្ចេញពីក្នុងសួតបង្កើតជាសូរ។សូរនេះអាចមានកំរិតខ្លាំងខ្សោយ ក្រោមឥទ្ធិពលបញ្ជារបស់មណ្ឌលខួរក្បាល។សម្លេងនិ យាយរបស់កូនក្មេង បុរស ស្ដ្រី មានសណ្ឋានខុសគ្នាដោយសារទំហំនៃប្រអប់សម្លេង។
សម្លេងដែលស្អកគឺកើតឡើងដោយសារមានការផ្លាស់ប្ដូរនៃសរីរាង្គនៃប្រអប់សម្លេងដូចជាអណ្ដាតសម្លេងហើមរលាក មានរបួស មានដុំពក ឬសដូង គីស ដុំសសៃឈាម ។ជំងឺផ្សេងមួយចំនួនមានរបេង មហារីក បំពង់សម្លេង។ ក្រៅពីនេះមានកើតក្រោយគ្រោះថ្នាក់ចរាចរ ការងារ កីឡា ឬក្រោយការចងកសម្លាប់ខ្លួនជាដើម។
តទៅនេះយើងនឹងបរិយាយអំពីជំងឺដែលអាចបណ្ដាលឲ្យស្អក៖
- ជំងឺផ្ដាសាយដែលបណ្ដាលមកអំពីវីរុសបង្កឲ្យមានការរលាកជាទូទៅនៅក្នុងប្រព័ន្ធផ្លូវដង្ហើមខាងលើ ដូចនេះសរីរាង្គទាំងឡាយណាស្ថិតក្នុងផ្លូវនេះមានការរលាកទាំងអស់រួមផ្សំនិងប្រអប់សម្លេងផងដែរ។កាលណាអណ្ដាតសម្លេងហើមសម្លេងដែលបញ្ចេញមកមានស្នូរប្លែកពីធម្មតាដែលហៅថាស្អក ។ជាធម្មតាការជាសះស្បើយនៃជំងឺផ្ដសាយនេះអាចមានរយៈពេលពី ៧ដល់១០ថ្ងៃ ស្អកក៏បានធូរតាមហ្នឹង
- ការនិយាយច្រើននិងឮហួសកំណត់ក៏អាចឲ្យមានស្អកបានក្នុងរយៈពេលខ្លី ឬវែងអាស្រ័យការប្រព្រឹត្តនេះខ្លីឬវែងដែរ។ ស្អកប្រភេទនេះគេច្រើនសង្កេតឃើញនៅអ្នកប្រកបកររកស៊ីលក់ដូរ គ្រូបង្រៀន ជាដើម។បើគេពិនិត្យមើលអណ្ដាតសម្លេងគេឃើញមាន ដុំលើអណ្ដាតសម្លេងទាំងសងខាងប៉ុនគ្រាប់ខ្សាច់ (មើលរូបខាងលើ)
- ការស្អកមួយប្រភេទទៀតបណ្ដាលមកពីមានដុំគីស ដុំសសែឈាម ឬសដូងនៅលើអណ្ដាតសម្លេងម្ខាង
- ការស្អកបណ្ដាលមកពីគាំងអណ្ដាតសម្លេងម្ខាង(vocal fold paralysis)ភាគច្រើនខាងឆ្វេងដោយសសៃញាក់អណ្ដាតសម្លង(Recurrent nerve) មួយខាងឆ្វេងដំណើរការមិនធម្មតា។មូលហេតុដោយសារតែផ្ដាសាយ ជំងឺបេះដូងរីក សាច់ដុំក្នុងសួត មហារីកសួតជាដើម
- ការស្អកក្រោយការវះកាត់ក្រពេញទីរ៉ូអ៊ីត(Thyroid សៃរ៉ូយជាភាសាអង់គ្លេស)។វានឹងបាត់ក្នុងរយៈពេលខ្លីឬយូរ(សប្ដាហ៍ដល់ខែ)ប្រសិនបើការវះកាត់គ្រាន់តែប៉ះសសៃញាក់អណ្ដាតសម្លេងដោយសសៃ(Recurrent nerve) មួយខាងឬសងខាង។តែប្រសិនបើសសៃនោះវាដាច់នឹងមិនអាចជាមកវិញបានទេ។ក្នុងករណីយដាច់ម្ខាងវាគ្រាន់តែស្អកឬឈ្លក់ តែបើដាច់ទាំងសងខាងវិញវាមានផលវិបាកច្រើនមានស្អកខ្លាំង ពិបាកនិយាយ និងស្ទះដង្ហើមថែមទៀត
- ការស្អកខ្លះបណ្ដាលមកពីគ្រោះថ្នាក់ចរាចរ ការងារ ការដាក់បំពង់ខ្យល់អុកស៊ីសែនយូរក្នុងបំពង់ខ្យល់ ការចងកសម្លាប់ខ្លួន។ ពេលនេះអណ្ដាតសម្លេងមានរបួសនៅត្រង់កន្លែងណាមួយឬមួយអាចប៉ះសសៃញាក់អណ្ដាតសម្លេង
- ការស្អកបណ្ដាលមកពីរបេងសួតនិងប្រអប់បំពង់សម្លេង។ជាមកធម្មតាវិញក្រោយការព្យបាលរបេង
- ការស្អកដែលបណ្ដាលមកពីមហារីក។ បើក្នុងដំណាក់កាលដំបូង ក្រោយការព្យបាលស្អកមានការប៉ះពាល់តិចតួច តែបើក្នុងដំណាក់ខ្លាំងសម្លេងមិនអាចត្រឡប់មកវិញបានទេ។
ឯកសារយោង៖
- VOICE SURGERY, Wilbur James Gould, Robert Thayer Sataloff, Joseph Richard Spiegel
- Ear, Nose, and Throat Diseases with Head and Neck Surgery, Hans Behrbohm, Oliver Kaschke